Mục lục
ĐẠI CƯƠNG
Gãy xương bệnh lý là xương bị gãy đã có bệnh từ trước, gãy có thể xảy ra tự nhiên hoặc do một chấn thương nhẹ. Đối với xương lành không bệnh, không thể gãy xương sau một chấn thương nhẹ. Gãy xương có thể xảy ra sau chấn thương vài giờ hoặc nhiều ngày.
Có hai nhóm bệnh gây gãy xương bệnh lý
- Nhóm bị ung thư nơi khác di căn vào xương như ung thư phổi, tuyến tiền liệt, vú,… sẽ được đề cập ở một bài khác
- Nhóm chính của gãy xương bệnh lý có nguyên nhân không do ác tính. Xương bị u nang, bị loạn dưỡng gây gãy xương, khuyết xương sau mổ, sau chấn thương, viêm nhiễm trùng xương, rối loạn chuyển hóa, bệnh nhân nằm liệt giường. Người già bị loãng xương, gãy xương sau chấn thương nhẹ, cũng được xem là gãy xương bệnh lý do loãng xương.
Các bệnh này làm xương bị yếu, giảm đàn hồi nên dễ bị gãy.
Đa số có thể phát hiện gãy xương bệnh lý không do nguyên nhân ác tính trên phim.
X-quang, tuy nhiên, cần chẩn đoán chính xác nguyên nhân để điều trị và giảm nguy cơ gãy xương sau này.
KHÁM LÂM SÀNG VÀ CHẨN ĐOÁN
Lâm sàng
Triệu chứng lâm sàng giống như gãy xương bình thương với các triệu chứng sưng đau, bầm tím, hạn chế vận động, lạo xạo xương, biến dạng chi, cử động bất thường.
Nghĩ tới gãy xương bệnh lý khi xương gãy sau chấn thương nhẹ hoặc gãy tự nhiên.
Hỏi về tiền sử gãy xương, các bệnh lý chuyển hóa được chẩn đoán trước đó, thể trạng bệnh nhân, chế độ ăn uống.
Cận lâm sàng
Chụp X-quang giúp chẩn đoán gãy xương bệnh lý.
Với các u nang lành tính, thường là u tế bào khổng lồ, xảy ra trên các đầu xương đã đóng với hình ảnh tiêu xương đồng nhất kích thước lớn, lệch tâm, tiếp giáp với mặt khớp, vỏ xương, bờ rõ ràng, không xơ cứng. Thường gặp ở đầu trên xương chày, mấu chuyển lớn xương đùi, đầu dưới xương đùi, xương cánh chậu, đầu dưới xương quay,…
Chụp cộng hưởng từ (MRI) cũng giúp chẩn đoán các u xương lành tính.
Chụp DEXA giúp chẩn đoán loãng xương.
Xét nghiệm calci, phospho, phosphatase, cortisol,… trong máu chẩn đoán các bệnh rối loạn chuyển hóa. Bệnh nhân loãng xương có chỉ số xét nghiệm bình thường. Bệnh nhuyễn xương có calci máu giảm, phosphotase kiềm huyết thanh tăng, phospho niệu tăng. Bệnh nhân bị cường phó giáp trạng nguyên phát có calci máu tăng, phosphotase tăng.
Chẩn đoán xác định
Chẩn đoán xác định bằng sinh thiết xương.
NGUYÊN TẮC ĐIỀU TRỊ
Các bệnh như loãng xương do không vận động, loãng xương sau mãn kinh, cường phó giáp trạng có thể điều trị bằng các thuốc loãng xương, thuốc nội tiết tố.
Các bệnh như tạo xương bất toàn, loạn sản xơ nhiều ở bệnh xương hóa đá, loãng xương bệnh Paget, viêm khớp dạng thấp, bệnh Gaucher thì không chữa được.
Phần lớn các u xương lành tính có thể điều trị khỏi với nạo và ghép xương xốp tự thân. Một số ít phải cắt đoạn như u tế bào khổng lồ giai đoạn nặng. Một số ít có thể tự lành không cần mổ như u nang đơn độc nhỏ.
