Cấu tạo xương con người được cấu thành từ 206 xương. Hệ thống xương này hoạt động như các đòn bẩy, giúp cơ bắp co giãn và cử động, đồng thời bảo vệ các cơ quan quan trọng như ngực, bụng, đầu, cũng như hệ hô hấp và tiêu hóa. Xương bắt đầu hình thành từ giai đoạn bào thai và phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn dậy thì. Sự phát triển của xương là yếu tố then chốt giúp chúng ta tăng chiều cao một cách nhanh chóng.
Đặc điểm của xương
Xương, hay mô xương, có cấu trúc khác biệt so với các mô khác trong cơ thể. Xương có nhiều hình dáng và vai trò khác nhau, đóng góp vào việc cấu tạo cơ thể, bảo vệ các cơ quan nội tạng và hỗ trợ vận động, di chuyển. Bên trong xương là tủy xương, đóng vai trò sản sinh tế bào máu và dự trữ các khoáng chất, đặc biệt là canxi.
Khi mới sinh ra, cơ thể chứa khoảng 270 xương mềm. Theo thời gian và sự trưởng thành, một số xương sẽ dài ra và hợp nhất với nhau. Vì vậy, khi cơ thể trưởng thành, số lượng xương chỉ còn khoảng 206 chiếc, trong đó xương lớn nhất là xương đùi và xương nhỏ nhất là xương bàn đạp ở tai giữa.
Xương trong cơ thể được cấu tạo từ protein collagen và các khoáng chất như canxi và phospho, giúp làm cứng khung xương và nâng đỡ cơ thể. Khoảng 99% canxi trong cơ thể được lưu trữ ở răng và xương, và xương cũng đóng vai trò là nguồn dự trữ canxi, giúp duy trì nồng độ canxi trong máu ở mức bình thường. Khi cơ thể đã trưởng thành, xương trở nên chắc chắn và khó bị gãy hơn.
Xương dài ra do đâu? Sự phát triển và cấu tạo xương
Xương người được hình thành từ giai đoạn bào thai và phát triển qua các giai đoạn khác nhau:
Giai đoạn phôi thai
Trong giai đoạn phôi thai, xương phát triển từ lớp trung bì và trải qua ba giai đoạn: màng, sụn và xương. Màng xương bắt đầu hình thành từ tháng đầu tiên của thai kỳ. Đến đầu tháng thứ hai, màng xương phát triển thành sụn xương và cuối tháng này, xương bắt đầu hình thành. Vào tháng thứ ba, khung xương của thai nhi phát triển mạnh, thể hiện qua sự phân chia rõ ràng các khớp, đốt ngón tay và ngón chân. Từ tháng thứ năm đến thứ sáu, các khớp ở tay và chân bắt đầu cử động được, và từ tháng thứ bảy đến thứ tám, cơ bắp quanh xương bắt đầu phát triển. Đến tháng cuối của thai kỳ, khung xương của trẻ gần như hoàn chỉnh nhưng vẫn còn rất mềm.
Giai đoạn sau sinh
Xương người được chia làm bốn loại: xương dài, xương dẹt, xương ngắn và xương bất định hình, với mỗi loại xương gồm ba phần: xương đầu, xương thân và xương chi. Vị trí nối các đầu xương được gọi là khớp.
Xương dài ra do đâu?
Ở trẻ nhỏ, phần lớn xương được cấu tạo bởi chất liệu sụn. Khi cơ thể phát triển, chất liệu sụn này dần biến đổi thành xương qua quá trình cốt hóa. Xương dài ra nhờ quá trình phân bào tại sụn tăng trưởng (điểm cốt hóa xương). Ở các xương dài, điểm cốt hóa này nằm ở đầu xương và sẽ cốt hóa khi cơ thể trưởng thành, hòa nhập với thân xương. Ở các loại xương khác như xương dẹt, xương ngắn, sụn tăng trưởng nằm ở phần sụn bao quanh xương.
Biện pháp giúp xương phát triển dài ra
Sự phát triển của xương phụ thuộc vào nhiều yếu tố như dinh dưỡng, di truyền, môi trường sống và rèn luyện thể lực. Xương phát triển nhanh chóng ở ba giai đoạn chính: bào thai, thời kỳ sơ sinh và tiền dậy thì.
Yếu tố dinh dưỡng
Dinh dưỡng ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của xương, cũng như trí tuệ và thể chất. Việc bổ sung dinh dưỡng hợp lý nên bắt đầu từ giai đoạn thai kỳ. Trẻ sơ sinh nên được bú mẹ trong 6 tháng đầu vì sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất. Trong giai đoạn ăn dặm, cần bổ sung đầy đủ bốn nhóm chất: protein, lipid, vitamin, và khoáng chất. Dinh dưỡng cho sự phát triển xương cần bao gồm canxi, phospho và các vitamin như D, K2, và calcitriol.
Rèn luyện thể lực
Rèn luyện thể dục là yếu tố quan trọng đối với sự phát triển của hệ xương. Các bài tập như nhảy xa, nhảy cao, bơi lội,… giúp kéo căng cơ, vươn dài người, kích thích cột sống và xương phát triển hiệu quả. Rèn luyện đều đặn cũng giúp phòng ngừa các bệnh liên quan đến xương khớp.
